BURDUR’UN Gölhisar İlçesi’ndeki Kibyra Antik Kenti’nde, Agora’da yapılan kazı çalışmalarında antik dönemde kentin su ihtiyacını karşılayan Erken Roma Dönemine ait çeşme ortaya çıkartıldı.
Kazıların bu yıl ki bölümü hakkında Kazı Başkanı MAKÜ Arkeoloji Bölümü Öğretim Görevlisi Yrd.Doç.Dr. Şükrü Özüdoğru’dan bilgi alan Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi (MAKÜ) Rektörü Prof. Dr. Adem Kokmaz “2016 kazı programımız bir hafta sonra bitecek. Bu yıl birkaç noktada devam eden kazıda ilk defa ortaya çıkan bir çeşmemiz var. Çeşme, buradaki nüfus hareketine bağlı olarak değişik dönemlerde büyümüş. Çeşmenin iki temel fonksiyonu var. Bunlardan birincisi şehrin merkezi bir noktasında bir sosyal mekan olması anlamında bugünkü fıskiye dediğimiz fonksiyonu da icra ediyor. Çeşmenin bulunduğu Agora bölgesi insanların gelip burada zaman geçirdikleri bir bölge. İkincisi de değişik tahliye sistemleri ile şehrin su, kanalizasyon sisteminin tahliye amacını da ortaya koyuyor” dedi.
“Eski şehirleri incelediğimizde kent planlamasının nasıl olması gerektiğini, bugünkü şehir plancılarımızın ve belediye yöneticilerimizin esasında yanı başında duruyor” diyen Korkmaz “bu kentlerin insan ihtiyaçları temelli olarak geliştiğini de hep birlikte görüyoruz. İnsanların bütün sosyal hayatı bir bütün olarak yaşadığı bir şekilde kendisini konumlandırmış. Bizim de mimari ve şehir planlaması anlamında geçmişten alacağımız önemli çıkarımlar olması gerektiğini düşünüyorum” diye konuştu.
Kibyrada Kazı Çalışmalarının onuncu yılını tamamladıklarını anlatan Kibyra Antik Kenti Kazı Başkanı ve MAKÜ Arkeoloji Bölümü Öğretim Üyesi Yrd. Doç. Dr. Şükrü Özüdoğru, “bu yıl, onuncu yılında agoranın üçüncü terasında ilk kez kazı çalışmalarına başladık. Burada yuvarlak yapılı planlı bir çeşme yapısı ortaya çıktı. Bu Kibyra için önemli çünkü henüz ortaya çıkardığımız anıtsal bir çeşmemiz yoktu. Bu ilk oldu. Ayrıca kentin su ihtiyacının nasıl karşılandığı, agorada mimari görselliğin ve estetiğin nasıl yansıtıldığı, özellikle agoranın bu üçüncü terası sosyal ve kültürel anlamda kentin kalbi sayılabilecek bir merkez. Yani büyük bir meydan ve bu meydanın en görkemli anıtı diyebiliriz çeşme için” dedi.
Özüdoğru “Çeşme yuvarlak planlı sütunlarla taşınan yuvarlak konik bir çatıya sahip. Bu mimari özellikleriyle de Kibyra için ünik bir yapı. Bu yıl çeşme yapısının kazı çalışmalarını tamamladık. Umuyorum önümüzdeki yıl da restorasyon projesi hazırlanacak. Hedefimiz burada da antik dönemdeki gibi su kaynağından bugün hala aktif olarak kullanılan antik su kaynağından getirilen suyun sembolik olarak çeşmeden akıtılmasını sağlamak. Bunun da özellikle turizm amaçlı kente gelen ziyaretçiler tarafından hem mimarisinin hem işlevinin tam olarak algılanmasını sağlamak olacak hedefimiz” diye konuştu.
Özüdoğru şunları söyledi; “Roma döneminde özellikle Kibyra’da M.S. 23 yılında büyük bir deprem oluyor. Kent yeniden planlanıp kuruluyor. Bu aşamada inşa edilmiş ilk evresiyle bir çeşme. M.S altıncı yüzyıldan itibaren bir Roma kentinden Bizans kentine dönüş süreci var Kibyra’da. Bu süreci de özellikle çeşme ve etrafındaki Bizans dönemine ait yapılarla belgelemiş olduk.
Kazılara başlamadan önce tüm agora daha çok doğal bitki örtüsü maki ile kaplı idi. Mimari olarak görünmüyordu. İşlevinin ne olduğunu bilemiyorduk. Bunları ancak kazınca yuvarlak plana sahip görkemli bir anıt olduğu ve çeşme işlevinde kullanıldığını öğrenmiş olduk.
Bu tür yapılar antik kentlerde özellikle Roma İmparatorluğu döneminde özellikle bu tür meydanları süsleyen görkemli anıtlar daha çok plastik eserler dediğimiz heykellerle süslenebiliyor. Kibyra’nın yuvarlak planlı çeşmesinde de su yatan iki tane heykelin altından akıyor. Böyle bir estetik ve görsellik sağlanmış.”
Haber/Fotoğraf: Mesut MADAN
